Thời gian và tiền bạc
Thời gian và tiền bạc là hai thực
phẩm chính trong bữa ăn cuộc đời. Những nguyên liệu không thể thiếu, không ai
có thể sinh tồn mà không có chúng. Thời
gian và tiền bạc cũng giống nhau ở điểm là: ai cũng than họ không có đủ thời
gian và tiền bạc.
Về tiền, chúng ta mỗi người có
thể làm chủ một số lượng khác nhau, nhưng tất cả chúng ta đều có cùng số lượng
thời gian. Mỗi người đều có 24 tiếng mỗi ngày. Tuy nhiên đa số chúng ta đều
than không có đủ thời gian để làm tất cả những việc ta cần làm.
Đúng thế, những việc ta muốn làm
thì vô hạn. Vì thế nếu bạn nghĩ rằng bạn có thể thực hành được tất cả mọi dự
định của mình, hoặc bạn quá lo lắng về những việc bạn không thể thực hiện được
thì lúc nào bạn cũng sẽ thấy mình không đủ thời gian. Trong những trường hợp
đó, thời gian đã làm chủ bạn.
Vì thời gian có hạn, ta cần phải
biết việc gì cần làm trước, việc gì sau và dùng thời gian ta có thể hoàn tất
các công việc đó trong ngày. Lúc đó ta phải làm chủ thời gian chứ không phải
chạy đuổi theo thời gian.
Thời gian không hề thiếu. Tôi có
thể có ít thời gian, nhưng điều đó không cấm tôi phải bỏ bữa ăn. Có thể tôi
không có đủ thời gian để sửa soạn một bữa thịnh soạn, nhưng với vài cọng rau,
tôi cũng có thể làm thành một nồi súp. Không sao cả. Điều quan trọng là bạn cần
phải biết sử dụng những gì bạn có trong tầm tay.
Đừng chỉ vì bạn nghĩ là mình
không có thời gian, để không làm gì hết. Lúc nào bạn cũng có thể làm gì đó. Và
làm cái gì đó, bắt đầu cái gì đó, hay chỉ là ý hướng đến một điều gì đó cũng đã
làm thời gian của ta như nhiều thêm ra. Càng hoàn tất được nhiều việc, bạn càng
có thêm nhiều thời gian.
Trái lại, nếu bạn cảm thấy mất
bình tĩnh trước bao nhiêu việc phải làm, cuối cùng bạn sẽ phí thời gian ngồi lo
sợ mình không có đủ thời gian để làm gì cả. Lúc đó tâm trạng bạn luôn nhắc mãi
một điệp khúc: “Tôi không có đủ thời gian! Tôi không thể làm gì cả!”
Nếu bạn cảm thấy như mất phương
hướng trước quá nhiều công việc, thì giải pháp là hãy đi từng bước một. Bạn chỉ
cần dừng lại và tự hỏi mình: “Tôi sẽ sử dụng thì giờ như thế nào cho hữu hiệu
trong một tiếng đồng hồ sắp tới?”
Điều đó không có gì khó. Mỗi ngày
trước khi bắt tay vào việc ở sở hay ở nhà, tôi thường ghi xuống việc gì cần làm
ngay trong ngày, và xếp theo thứ tự quan trọng của chúng.
Nhưng tôi cũng không quá chấp
chặt vào danh sách đó. Nếu có việc khác quan trọng hơn bất ngờ xảy ra thì tôi
sẽ lo chu toàn việc đó trước.
Căn bản là lúc nào cũng phải sáng
suốt, biết việc gì trước, việc gì sau. Làm sao thực hiện điều đó? Các thiền
sinh mỗi ngày đều dành ít thì giờ cho các hoạt động tâm linh, như là ngồi
thiền, là hoạt động sẽ giúp ta phát triển sự sáng suốt, trí tuệ.
Một vị thiền sư Tây Tạng, Ngài
Dilgo Khyentse Rinpoche, vừa mới mất ở Bhutan, 84 tuổi. Ngài không bao giờ
ngủ hơn 3 tiếng mỗi ngày, và dùng tất cả thời gian còn lại để phục vụ tha nhân.
Ngài dạy Thiền, lo quản lý một thiền viện lớn đồng thời cũng là trường hợp cho
trẻ em Tây Tạng, và tham gia các chương trình khác.
Những người này không phải là
siêu nhân. Họ cũng chỉ là người như chúng ta. Vậy mà bằng cách nào đó lúc nào
họ cũng có đủ thời giờ để chăm lo cho người khác. Làm được như thế, bạn như có
tất cả thời gian bạn cần. Đúng là khi chúng ta dành thời gian cho người khác,
hình như ta có nhiều thời gian hơn.
Bí quyết là mỗi lúc chỉ nên làm một
công việc. Giống như vị thầy dạy Thiền của tôi. Ngài Maezumi đã nói khi tôi mới
bắt đầu tu thiền: “Khi con đi thì chỉ lo đi”. Đơn giản mà hiệu quả.
Như với thời gian, ta cũng thường
nghĩ là ta không có đủ tiền bạc. Nhưng có bao nhiêu thì mới gọi là đủ? Thực sự
ta cần có bao nhiêu tiền bạc?
Đức Phật đã không cho các đệ tử
của Ngài tích lũy của cải vật chất. Không có tủ lạnh để chứa thực phẩm, không
có ngân hàng để tiết kiệm. Mỗi sáng các vị tu sĩ phải đi đến các làng lân cận
để khất thực. Sự sống còn của họ tùy thuộc vào việc họ làm trong ngày. Mỗi ngày
họ đều phải bắt đầu trở lại để kiếm sống. Họ dùng những gì được đặt vào bát họ
với tất cả lòng biết ơn. Sống như thế giúp ta thấy mỗi ngày đều quan trọng,
giúp ta thực sự sinh động, giúp ta bỏ được thói quen tự mãn, và hành động mà
không bị kiềm chế bởi áp lực nào. Theo tôi, nghèo mà như thế là cách sống sung
túc nhất.
Nhưng điều đó khác hẳn với cái
sống đói nghèo. Khi ta sống trong sự nghèo khổ, ta luôn đói khát – ta cảm thấy
không đủ ăn, không đủ áo mặc, không có nhà cửa. Ngược lại, nếu bạn sống trong
xa hoa, bạn cảm thấy quá thừa mứa, như một người bội thực.
Người tu thiền tránh cả hai cách
sống cực đoan này, mà theo con đường trung đạo của Đức Phật. Nói về tiền bạc,
cách sống trung đạo giúp chúng ta tránh khỏi cảnh đói nghèo hay quá xa hoa,
phung phí. Nó giúp ta thấy vừa đủ. Nếu ta chỉ cần có đủ, ta sẽ không gạt bỏ, đè
nén các nhu cầu của mình, mà cũng không trở nên quá tham lam. Chúng ta sẽ chỉ
tạo ra hay mua vừa đủ tiêu dùng – không ít hơn, không nhiều hơn. Chúng ta mua
sắm quần áo để mặc, chứ không phải để dành trong tủ áo. Mua thực phẩm để tiêu
thụ chứ không phải để hư thối trong tủ lạnh. Và chúng ta bù đắp lại những gì ta
đã tiêu hao.
Điều đó cũng có thể áp dụng vào
kinh doanh. Thí dụ như khi một doanh nghiệp đóng góp vào xã hội, nó sẽ giúp xã
hội trở nên phát triển. Kết quả là ta sẽ có ít người thất nghiệp hơn và nhiều
khách hàng hơn. Công ty của bạn cũng như các công ty khác trong vùng đều phát
triển.
Ngược lại, các doanh nghiệp chỉ
biết làm tiêu hao nguồn nguyên liệu, môi trường mà không có bù đắp sẽ chẳng còn
khách hàng, và dần dần phải đóng cửa.
Tiền bạc là nguyên liệu tối cần
không thể thiếu để sửa soạn bữa ăn cuộc đời, nhưng khi nó trở thành động lực,
nguồn sống của chúng ta, khi bạn chỉ chăm chăm lo tích trữ nó, thì chúng ta đã
biến nó thành chủ ta, làm cho bữa ăn cuộc đời của chúng ta kém ngon. Cuộc đời
trở nên chua chát.
Trái lại nếu bạn chỉ cố gắng lo
cho người khác, bạn cũng sẽ rơi vào cái bẫy khác. Lúc nào bạn cũng lo làm việc
thiện. Bữa ăn xã hội lại có quá nhiều vị ngọt. Khi những điều đó xảy ra, người
đầu bếp thiền phải biết thêm một thứ nguyên liệu khác, đó là trí tuệ.
Không có nhận xét nào:
Write nhận xét